W roku 1949 Gminna Rada Narodowa w Mielniku podjęła uchwałę o utworzeniu biblioteki, po ustanowieniu Dekretu o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi i nosiła nazwę Gminna Biblioteka Publiczna w Mielniku, a w 1954 roku, po utworzeniu gromad, przemianowana została na Gromadzką Bibliotekę Publiczną oraz włączona do krajowej sieci bibliotecznej. Dekret stworzył podstawy prawne do jej funkcjonowania oraz gwarantował byt materialny. W myśl dekretu, gminne biblioteki publiczne miały obsługiwać czytelników na obszarach gmin, tworząc w miarę potrzeby, odpowiednio zorganizowane filie i punkty biblioteczne na terenie gromad w taki sposób, aby wszyscy mieszkańcy mieli dostęp do księgozbiorów zarówno własnej biblioteki, jak i innych bibliotek, czyli właściwych danemu terenowi bibliotek powiatowych i wojewódzkich.
Pierwszą siedzibą biblioteki było wydzielone pomieszczenie w budynku gminy usytuowanym w centrum miejscowości przy ul. Kościuszki. Pierwszy księgozbiór liczył 889 książek zarejestrowanych w księdze inwentarzowej. Były to wartościowe książki należące do klasyki polskiej i obcej, lektury szkolne, książki popularnonaukowe i książki dziecięce. W tym okresie zarejestrowanych było 76 czytelników którzy mieli do dyspozycji 28 tytułów bieżącej prasy i czasopism. Nadzór nad tworzącą się biblioteką powierzono pani Stanisławie Terpiłowskiej (obecnie Kaczor). Pierwszą zarejestrowaną pozycją w księdze inwentarzowej księgozbioru, była książka Józefa Ignacego Kraszewskiego „Masław” wydana w 1948 roku, a najstarszy zachowany w bibliotece wolumen to „Humoreski” Gogola wydany w 1948 roku i wpisany do księgi inwentarzowej pod pozycją 262.
W celu rozszerzenia zasięgu czytelniczego oraz zwiększenia i ułatwienia dostępności do zbiorów bibliotecznych jak najszerszej rzeszy lokalnej społeczności oraz umożliwienie współpracy ze szkołami w terenie tworzono punkty biblioteczne, które mieściły się głównie w domach prywatnych i były prowadzone społecznie przez gospodynie domowe. Początkowo punkty działały w następujących wsiach: Radziwiłłówka, Mętna, Niemirów, Sutno, Wajków, Osłowo. W latach 70-tych ilość punktów wzrosła, nowe punkty biblioteczne powstały też w Maćkowiczach, Moszczonie Król., Adamowie, Tokarach, Wilanowie, Homotach, Pawłowiczach, Oksiutyczach.
Przez wiele lat swojej działalności biblioteka borykała się z trudnymi warunkami lokalowymi. Księgozbiór mieścił się zazwyczaj w prywatnych domach o małej powierzchni użytkowej. Biblioteka co kilka lat zmieniała siedzibę i mieściła się:
Reforma administracyjna z 1973 roku, likwidując gromady, spowodowała zmianę nazwy biblioteki, którą przemianowano na Gminną Bibliotekę Publiczną w Mielniku. W czasie gdy biblioteka rozrastała się i wzbogacana była o nowe publikacje pracowały w niej:
Wszyscy bibliotekarze gromadzili, opracowywali i udostępniali zbiory mieszkańcom. Książki do biblioteki w Mielniku zakupywała Powiatowo – Miejska Biblioteka Publiczna w Siemiatyczach.
Praca w bibliotece nie była doceniana, a warunki były trudne. Początkowo brakowało mebli w pomieszczeniach bibliotecznych, nie było zaplecza sanitarnego. Bibliotekarze musieli sami palić w piecach węglowych, sprzątać, a także dowozić książki na rowerze do odległych nieraz punktów bibliotecznych. Bibliotekarzy kierowano często do różnych prac społecznych zupełnie nie związanych z działalnością kulturalną.
Po wielu latach budowy w 1988 roku oddano do użytku budynek Gminnego Ośrodka Kultury, w którym swoją siedzibę znalazła GBP. Zbiory biblioteczne przeniesiono do pomieszczeń zajmujących powierzchnię 112m2, co pozwoliło czytelnikom na swobodny dostęp do książek i czasopism.
Po przejęciu biblioteki gminnej przez samorząd, z roku na rok spadała ilość punktów bibliotecznych.
Na początku lat dziewięćdziesiątych przeprowadzono duże selekcje księgozbioru, wycofując książki nie tylko zniszczone, ale także zdezaktualizowane i zbędne w bibliotece. Zmieniała się także struktura księgozbioru. Przybywało książek popularnonaukowych, gdyż takie było zapotrzebowanie czytelników, zwłaszcza uczniów i coraz liczniejszych w środowisku studentów.
Zbiory biblioteczne systematycznie wzrastały. Rozwijało się także czytelnictwo, prowadzona była urozmaicona praca kulturalno – oświatowa a co za tym idzie współpraca ze szkołami ,organizacjami i stowarzyszeniami działającymi na tym terenie.
Na dzień dzisiejszy księgozbiór liczy blisko 18 000 pozycji w skład którego wchodzą: literatura piękna dla dorosłych, literatura piękna dla dzieci i młodzieży, literatura popularnonaukowa, słowniki i encyklopedie multimedialne oraz czasopisma. Fundusze jakimi biblioteka dysponuje pochodzą głównie z dotacji Gminy oraz co roku biblioteka otrzymuje niewielkie dotacje na zakup nowości z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W 2004 r. w ramach Programu IKONKA Ministerstwo Nauki i Informatyzacji wyposażyło bibliotekę w sprzęt komputerowy wraz z oprogramowaniem. Biblioteka uruchomiła pracownię komputerową z 3 komputerami PC wyposażonymi w system operacyjny , pakiet biurowy i program antywirusowy oraz urządzenie umożliwiające łączenie z Internetem . Mieszkańcy gminy od tej pory mają łatwy i bezpłatny dostęp do Internetu.
W 2005 roku przy GBP powstało Gminne Centrum Informacji w ramach realizacji Programu Aktywizacji Zawodowej Absolwentów „Pierwsza Praca”. Pracownia komputerowa została wzbogacona o 5 stanowisk komputerowych z oprogramowaniem , drukarkę kolorową laserową, nowoczesne ksero , skaner. Osoby bezrobotne poszukujący pracy w GCI mogą uzyskać informację na temat rynku pracy, potrzebnych dokumentów aplikacyjnych, otrzymać profesjonalną poradę jak poszukiwać pracy i nauczyć się korzystać z nowych technologii informatycznych .
Obecnie w bibliotece jest 10 stanowisk komputerowych , laptop, projektor multimedialny. Użytkownicy do dyspozycji mają 8 stanowisk komputerowych z dostępem do Internetu, wykorzystywanych w celu zdobywania informacji, nauki i zabawy. Biblioteka od kilku lat posiada stronę Internetową.
GBP w swojej pracy realizuje zadania statutowe, do których głównie należą: zaspakajanie i rozwój potrzeb czytelniczych, gromadzenie, opracowywanie materiałów bibliotecznych ze szczególnym uwzględnieniem materiałów dotyczących własnego regionu, organizowanie spotkań autorskich i literackich, udostępnianie materiałów bibliotecznych.
W różnych formach prowadzona jest działalność propagująca kulturę i historię regionu. Ważna dla nas popularyzacja książki i czytelnictwa skierowana jest do wszystkich grup wiekowych. Realizujemy to poprzez organizację lekcji bibliotecznych, zajęć plastycznych, konkursów, wystaw, spotkań słowno – muzycznych, wieczorów poezji, Tygodnia Bibliotek i wielu innych.
Biblioteka jest otwarta na wszystkie grupy wiekowe. Dzieci przychodzą na spotkania, warsztaty, zajęcia z książką i nie tylko. Rodzice uczestniczyli w warsztatach psychologicznych i spotkaniach z ciekawymi ludźmi, artystami, psychologami, kosmetyczkami. Wspólnie ze Stowarzyszeniem Agroturystycznym „Puszcza Mielnick” i przy wsparciu finansowym Fundacji Wspomagania Wsi zorganizowaliśmy naukę języka angielskiego. Emeryci z mielnickiego koła w okresie jesienno-zimowym mogli w bibliotece nauczyć się obsługi komputera i Internetu.
W 2007 r. naszą bibliotekę odwiedziły bibliotekarki z całego województwa podlaskiego. Mogliśmy pokazać nasz dorobek oraz zaprezentować przepiękną gminę , galerię VAVA i Świętą Górę Grabarka.
Bibliotekarki były inicjatorkami zbierania eksponatów z gospodarstw wiejskich z terenu gminy i zorganizowania muzeum regionalnego. Poprzez swoje działania biblioteka zgromadziła sprzęt gospodarstwa wiejskiego oraz tkaniny używane i wyprodukowane w XIX i XX wieku. Eksponaty z dokumentacją zostaną przekazane do powstającego w byłym kinie – Muzeum.
W bibliotece znalazły miejsce twórczynie rękodzieła, m.in. hafciarki i koronczarki, które spotykają się od pięciu lat raz w tygodniu. Co roku organizowane są wystawy twórców rękodzielnictwa z terenu gminy Mielnik i gmin sąsiednich. Twórczynie promowały gminę Mielnik na targach turystycznych w Białymstoku, Warszawie, brały udział w wystawach i kiermaszach w różnych miejscowościach , m.in. Siedlcach, Siemiatyczach , Korczewie, Białowieży. Promowały bibliotekę i gminę podczas corocznych lokalnych imprez – Dni Mielnika i Dialogów Muzycznych. W 2005r. oraz w roku bieżącym podczas Dialogów Muzycznych nad Bugiem wspólnie z prowadzącym Panem Mariuszem Orzełkiem zorganizowaliśmy aukcję lokalnych twórców rękodzieła, zebrane pieniądze przekazaliśmy do Domu Dziecka w Białowieży oraz Rodzinnego Domu Dziecka Nr 2 w Białymstoku.
Koronnym punktem w działalności biblioteki są spotkania z autorami książek. W naszej bibliotece gościli m.in. : Wanda Chotomska, Ewa Chotomska, Joanna Papuzińska, Grzegorz Kasdepke, Anna Onichimowska, Krzysztof Petek, Wioletta Piasecka, Katarzyna Bonda, Małgorzata Iwanowicz, Jan Leończuk, Ewa Bagłaj i inni. Biblioteka przybliżała historię Polski dzieciom i młodzieży z naszej szkoły. Organizowaliśmy spotkania z ŻYWĄ HISTORIĄ tzn. z Westerplatczykami, byłymi więźniami obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau i więźniami innych obozów. Gościliśmy Pana Jerzego Bieleckiego (nr obozowy 243) autora książki „Kto ratuje jedno życie”, Pana Stanisława Kowalskiego autora książki „Numer 4410 opowiada”, Pana Kazimierza Piechowskiego (918) autora książki „Byłem numerem…” , bohatera filmu „Uciekinier”. Gościliśmy też więźniów Pana Michała Ziółkowskiego nr 1055 , Pana Kazimierza Tafila nr 40597 – wszystko za sprawą zaprzyjaźnionego z biblioteką nieżyjącego już Pana Janka Foltyna.
Bibliotekarki w swej pracy wykraczają poza ramy obowiązków statutowych i aktywnie biorą udział w życiu kulturalnym społeczności lokalnej organizując wspólnie z Gminnym Ośrodkiem Kultury, Sportu i Rekreacji , ze szkołą , ze stowarzyszeniami wiele imprezy kulturalno – oświatowych, okolicznościowych, plenerowych i innych.
Z okazji Światowego Dnia Książki w 2009r. Dyrektor Książnicy Podlaskiej Jan Leończuk oraz z-ca dyrektora Ewa Kołomecka w imieniu Kapituły wyróżnili dyplomem „Srebrnej Róży” m.in. Gminną Bibliotekę Publiczną w Mielniku – za innowacyjne propozycje związane z książką i czytelnictwem dla różnych grup wiekowych.
Współczesny obraz biblioteki to wizerunek otwartej i przyjaznej instytucji pomagającej w zdobywaniu wszelkiej wiedzy i informacji. Pracownicy placówki starają się sprostać wyzwaniom XXI wieku i przystosować bibliotekę do potrzeb i oczekiwań użytkowników nie zapominając o roli ksiązki wśród nowoczesnych technologii cyfrowych.